Η Μάχη της Σελλασίας (222 π.Χ.) - Η πτώση της Σπάρτης

Η μάχη της Σελλασίας πραγματοποιήθηκε το 222 π.Χ. ανάμεσα στους Σπαρτιάτες του Κλεομένη και τους ΜακεδÏŒνες του ΑντιγÏŒνου ΔÏŽσωνα στη Σελλασία της Λακωνίας.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του Άγι Δ'
Ο Î†γις Δ' ήταν βασιλιάς της Σπάρτης που ανήλθε στο θρÏŒνο της το 245 π.Χ. και ήταν γιος του Ευδαμίδα Β'. Έκανε μεγάλες αλλαγές στο πολιτικÏŒ σύστημα της Σπάρτης, αλλά ο συμβασιλέας του, ο Λεωνίδας Β' τον ανέτρεψε στα σχέδιά του και οι αντιπάλοι του ακύρωσαν τις μεταρρυθμίσεις του και τον σκÏŒτωσαν.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του Κλεομένη Γ'
Ο Κλεομένης Γ΄ ήταν βασιλιάς της Σπάρτης, γιος του Λεωνίδα Β' που ανήλθε στο θρÏŒνο το 235 π.Χ. Έκανε και αυτÏŒς μεγάλες μεταρυθμίσεις. Επανένταξε τους νÏŒμους του Λυκούργου, εκπαίδευσε το στρατÏŒ του με τα πρÏŒτυπα της μακεδονικής φάλαγγας, πρÏŒτεινε αναδασμÏŒ της γης και απελευθέρωση των ειλÏŽτων. Έτσι οι πολίτες έφτασαν τους 4.000 απÏŒ τους 700 που ήταν.

Ο πÏŒλεμος με την ΑχαÏŠκή Συμπολιτεία
Ο Κλεομένης με τους νÏŒμους αυτούς προκάλεσε έντονη ανησυχία στις γύρω πÏŒλεις και περισσÏŒτερο στην ανερχÏŒμενη ΑχαÏŠκή Συμπολιτεία. Ο Κλεομένης ÏŒμως εισέβαλλε στη ΜεγαλÏŒπολη και κατάφερε να τη λαφυραγωγήσει και να φύγει ανένÏŒχλητος. Αμέσως μετά κατέλαβε τη Μαντίνεια και έδιωξε τους Αχαιούς. ΑργÏŒτερα κατευθύνθηκε προς την Τεγέα και τις Φερές για να συγκρουστεί με τους Αχαιούς. Εκείνη τÏŒτε την εποχή στρατηγÏŒς των ΑχαιÏŽν ήταν ο Υπερβάτας ο οποίος συγκέντρωσε 5.000 - 6.000 στρατιÏŽτες και συγκρούστηκε με τον Κλεομένη στη Δύμη. Νικητής εξήλθε ο Κλεομένης και οι Αχαιοί του ζήτησαν ειρήνη. Ο Κλεομένης δεχÏŒταν την ειρήνη με ÏŒρο να γίνει ο αρχηγÏŒς της ΑχαÏŠκής Συμπολιτείας. Οι Αχαιοί δέχτηκαν, αλλά την κρίσιμη ημέρα της συνάντησης των ΑχαιÏŽν με τον Κλεομένη για την υπογραφή των ÏŒρων της συνθήκης ο δεύτερος αρρÏŽστησε. Την ευκαιρία δεν την έχασε ο Άρατος που τÏŒτε μετά το θάνατο του Υπέρβατου ήταν στρατηγÏŒς της ΑχαÏŠκής Συμπολιτείας. Έτσι προσεταιρίστηκε τους ΜακεδÏŒνες που τÏŒτε βασιλιάς τους ήταν ο Αντίγονος Γ' ο ΔÏŽσων. Ο Αντίγονος τÏŒτε έστειλε στην ΠελοπÏŒννησο 20.000 πεζούς και 1.400 ιππείς. Μετά απÏŒ συγκρούσεις στο Άργος, στα Μέγαρα και στη ΜεγαλÏŒπολη ο Κλεομένης έχασε τις κτήσεις του εκτÏŒς της Σπάρτης.

Πριν τη μάχη
Ο μακεδονικÏŒς μαζί με τον αχαÏŠκÏŒ στρατÏŒ κατευθύνονταν προς τη Σπάρτη. Οι σπαρτιατικές δυνάμεις που φρουρούσαν τα σύνορα, συναντήθηκαν και αντιπαρατέθηκαν στον αντίπαλο στρατÏŒ στην περιοχή της Σελλασίας.

Οι δυνάμεις των ΜακεδÏŒνων και των ΑχαιÏŽν
Ο Αντίγονος Γ΄ ΔÏŽσων παρέταξε απέναντι απÏŒ τους Σπαρτιάτες 27.600 πεζούς και 1.200 ιππείς. Οι Αχαιοί ανάμεσα σε αυτÏŒ το στράτευμα παρέταξαν 3.000 πεζούς και 300 ιππείς. Φαίνεται το πρÏŒβλημα της ΑχαÏŠκής Συμπολιτείας να παρατάξει πολλούς πεζούς σε μια μάχη.

Οι δυνάμεις των ΣπαρτιατÏŽν
Ο Κλεομένης κατάφερε να παρατάξει έναν αριθμÏŒ 20.000 οπλιτÏŽν και να απελευθερÏŽσει πολλούς δούλους. ΑκÏŒμη κατάφερε να πάρει 1.000 μισθοφÏŒρους.

Οι παράταξεις των αντιπάλων
Η παράταξη των ΜακεδÏŒνων και των ΑχαιÏŽν
Οι ΜακεδÏŒνες και οι Αχαιοί ήταν απέναντι απÏŒ το λÏŒφο Εύα. Στο δεξιÏŒ άκρο ήταν παρατεταγμένα τμήματα συμμάχων, στο σύνολÏŒ τους ψιλοί. Στο κέντρο, είχαν τοποθετηθεί οι Αχαιοί και πίσω το ιππικÏŒ τους. Αριστερά είχε ταχθεί ο Αντίγονος επικεφαλής της μακεδονικής φάλαγγας υπÏŒ την κάλυψη ελαφρά οπλισμένων.

Η παράταξη των ΣπαρτιατÏŽν
Η παράταξη του Κλεομένη είχε ταχθεί στο λÏŒφο Εύα. Αριστερά τάχθηκαν οι συμμάχοι και οι περίοικοι υπÏŒ τον Ευκλείδα αδερφÏŒ και συμβασιλέα του Κλεομένη. Στο δεξιÏŒ άκρο βρισκÏŒταν ο ίδιος ο Κλεομένης, αρχηγÏŒς των ΣπαρτιατÏŽν οπλιτÏŽν. Στο κέντρο είχαν ταχθεί οι ιππείς, οι ελαφρά οπλισμένοι και οι μισθοφÏŒροι.

Η μάχη
Η μάχη άρχισε με την επίθεση των ΜακεδÏŒνων κατά των ΣπαρτιατÏŽν. Οι Σπαρτιάτες ÏŒμως κατάφεραν και απÏŽθησαν τους ΜακεδÏŒνες. ÎŒμως οι ΜακεδÏŒνες κατάφεραν να διεισδύσουν στην παράταξη των ΣπαρτιατÏŽν απÏŒ μια προδοσία ενÏŒς αξιωματικού του Κλεομένη, του Δαμοτέλη. Οι Ιλλύριοι και οι Ακαρνάνες σύμμαχοι των ΜακεδÏŒνων επιτέθηκαν στο ακάλυπτο άκρο των ΣπαρτιατÏŽν και τούς πλευροκÏŒπησαν στο λÏŒφο Εύα. ÎŒμως στο δεξιÏŒ άκρο, ο Κλεομένης αιφνιδίασε τους αντιπάλους του και ο Αντίγονος σταμάτησε την επίθεσή του στο αριστερÏŒ άκρο για να αντιμετωπίσει το δεξιÏŒ. ΤÏŒτε το αριστερÏŒ άκρο των ΣπαρτιατÏŽν υπÏŒ τον Ευκλειδα ανασυντάχθηκε και επιτέθηκε και εκείνο κατά των ΜακεδÏŒνων. Η μάχη μέχρι τÏŒτε ήταν υπέρ των ΣπαρτιατÏŽν. Ο Φιλοποίμην ÏŒμως, ο αρχηγÏŒς των ΑχαιÏŽν, διέταξε την επίθεση των ιππέων στο αριστερÏŒ άκρο των ΣπαρτιατÏŽν. Ο Ευκλείδας δεν κατάφερε να συγκρατήσει την επίθεση των ΜακεδÏŒνων ιππέων και οι Σπαρτιάτες υποχÏŽρησαν. Ο Ευκλείδας πολεμούσε απελπισμένα και πέθανε σαν αληθινÏŒς Σπαρτιάτης πάνω στη μάχη. Οι νεκροί για τους Σπαρτιάτες ήταν 5.800. Οι αντίπαλοι των ΣπαρτιατÏŽν, οι ΜακεδÏŒνες πρέπει να είχαν 1.000 νεκρούς.

Η σημασία της μάχης
Τη σημασία της μάχης οι Έλληνες την κατάλαβαν πολύ αργÏŒτερα με τους Ρωμαίους. Ο Κλεομένης ίσως μπορούσε να ενÏŽσει τους Έλληνες απέναντι στους Ρωμαίους με κυριÏŒτερο λÏŒγο τους νÏŒμους του.
Η τοποθεσία της μάχης απείχε περίπου 15 χιλιÏŒμετρα της Σπάρτης και αποτελούσε φυλάκιÏŒ της. Σήμερα είναι χωριÏŒ με πληθυσμÏŒ περίπου 550 κατοίκων.

Βιβλιογραφία:

1. Πολύβιος. Ιστορίες, ii. 65-70.
2. Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι, 27-28.
3. Παυσανίας. Description of Greece, ii. 9. § 2, 10. § 7, iv. 29. § 9, vii. 7. § 4, viii. 49. § 5.
4. E. Will. Histoire politique du monde hellenistique or the Political History of the Hellenistic World. Paris, 1075.
5. Shimron, Benjamin. Late Sparta: The Spartan Revolution, 243-146 B.C. Buffalo: State University of New York (Dept. of Classics), 1972, pgs. 50-55. ISBN 0-930881-01-X

πηγή